Wat brengt het programma VOM in 2023
2022 was voor het programma Vrijheidsbeneming op Maat (VOM) vooral een jaar van bezinnen op de verdere uitvoering en mogelijkheden. Dat neemt niet weg dat de ontwikkeling is doorgegaan. En daarmee gaan we in 2023 verder. Als programma houdt VOM in het najaar van 2023 op te bestaan, maar het doel blijft ook in de jaren daarna overeind: meer maatwerk realiseren voor justitiële jongeren. Waar staat VOM nu en wat zijn de verdere plannen?
VOM is in 2019 gestart om de stelselwijziging justitiële jeugd in te voeren. Maatwerk voor jongeren staat hierbij voorop. De wijzigingen lopen langs 3 sporen:
- de omvorming van de JJI’s naar Forensische Centra Jeugd (FCJ).
- (de start van) een nieuwe regionale en lager beveiligde vorm van vrijheidsbeneming in 5 kleinschalige voorzieningen justitiële jeugd (KVJJ).
- beleidsontwikkeling rondom de veranderingen vanuit VOM.
Van resultaten gewoon praktijk maken
De enorme capaciteits- en personele druk bij de JJI’s en de daaruit voortkomende extra maatregelen dwongen ons het afgelopen jaar tot een pas op de plaats in de ontwikkelingen binnen VOM. Toch staan we graag stil bij wat er tot nu toe is bereikt:
• 5 KVJJ’s draaien.
• Een laagbeveiligde unit (LBU) is gerealiseerd bij RJJI locatie de Hunnerberg.
Lees wat een jongere vertelt over de LBU.
• Pilots voor een basisafdeling in het FCJ en daarmee input voor beleid en wijziging BJJ
• Besluit over derde groepsleider voor de FCJ’s.
Lees wat een groepsleider vertelt over personeelsuitbreiding en wat dat betekent voor maatwerk leveren.
• Input opgehaald voor verdere beleidsontwikkeling in verschillende pilots, zoals transforensische zorg, Buitenloods, systemisch werken en inschatting verblijfsduur FCJ.
Het is nu zaak dat deze ontwikkelingen gewoon praktijk worden En dat een aantal andere belangrijke onderwerpen voor FCJ en KVJJ in 2023 worden gerealiseerd.
Op de planning voor 2023
- Kaders en implementatie basisafdeling in de FCJ
Alle jongeren komen in principe eerst op de basisafdeling, waar de screening en diagnostiek verder verdiept wordt. Aan de hand van risico- en beschermende factoren wordt dan de zorg- en beveiligingsbehoefte van een jongere gewogen. Op basis daarvan wordt bepaald waar de jongere naar doorstroomt en welke behandeling(en) nodig zijn. Naast een leefgroep in de FCJ kan dit ook naar een KVJJ of LBU zijn. Of -als de rechter dat bepaalt- naar ‘buiten’, want het grootste deel van de jongeren verlaat binnen 3 maanden de FCJ. Voor deze jongeren wordt zoveel mogelijk geprobeerd te organiseren wat ze na hun vertrek nodig hebben: een woonplek, hulpverlening, werk of onderwijs.
- Laagbeveiligde unit (LBU) verder ontwikkelen
De pilot met een LBU in Nijmegen loopt door. Bij de jongeren wordt een effectmeting gedaan bij in- en uitstroom op hun recidiverisico. Ook gaan we in de LBU oefenen met het samen plaatsen van jongens en meisjes.
- Werkprocessen verbeteren voor uitstroom naar KVJJ en LBU
- Doorgaan met werving 3e groepsleider
Er wordt beleid gemaakt hoe de 3e groepsleider het beste kan worden ingezet om meer maatwerk en kwaliteit te kunnen leveren.
- Aanpassing Beginselenwet Justitiële Jeugdinrichtingen (BJJ)
Begin 2023 komen de wijzigingen voor de BJJ in consultatie. Dan kunnen suggesties gedaan worden voor verbetering van de aanpassingen. De consultatie maken we via deze website bekend. De aanpassingen gaan onder andere over flexibilisering van de minimale urennorm per week voor groepsactiviteiten in de FCJ. Dit zorgt voor meer ruimte voor maatwerk, omdat niet alle jongeren baat hebben bij 77 uren groepsactiviteiten. Daarnaast zorgt de introductie van de KVJJ in de BJJ voor een wettelijke verankering van deze vorm van vrijheidsbeneming. Vanaf dat moment geldt in de KVJJ’s dus deze justitiële beginselenwet.
- Herijkte plaatsingscriteria
In april 2021 zijn de herziene plaatsingscriteria voor de KVJJ vastgesteld. Op basis van ervaringen in de keten zijn de criteria dit najaar aangepast. De belangrijkste wijzigingen zijn dat sommige criteria van een harde vaststaande indicatie zijn veranderd naar een te wegen criterium. Door meer factoren in samenhang af te wegen, ontstaan meer mogelijkheden voor maatwerk. Dit kan een positief effect hebben op de plaatsingen in de KVJJ. Begin 2023 worden de aangepaste plaatsingscriteria besproken in de regionale ketenoverleggen en daarna gepubliceerd en in gebruik genomen.
- Evaluatie KVJJ
Voor de zomer komt het evaluatierapport van de KVJJ’s uit. De Monitor KVJJ heeft dan 2 jaar lang deze nieuwe manier van vrijheidsbeneming gevolgd. Daarnaast worden de resultaten verwacht van aanvullend onderzoek naar de capaciteitsbehoefte in iedere KVJJ-regio. Op basis van de evaluatie en het onderzoek worden besluiten genomen over de verdere ontwikkeling van de KVJJ’s.
Blijvend werken aan kwaliteit
Programma’s zijn eindig en zo stopt ook het programma VOM in het najaar van 2023. DJI gaat ook in 2023 en 2024 naast en nà het programma VOM, samen met ketenpartners, door op de ingeslagen weg van maatwerk en kwaliteit in het justitiële jeugddomein.
Zo wordt de basismethodiek verder ontwikkeld. Om maatwerk in de behandeling te kunnen toepassen, is de huidige basismethodiek YOUTURN namelijk niet op alle fronten meer geschikt. Bijvoorbeeld waar het gaat om een systemische benadering om het netwerk van de jongere goed te kunnen betrekken. Daarnaast wordt al enige tijd gewerkt aan een integraal dagprogramma met onderwijs en arbeidstoeleiding passend bij huidige doelgroep. Deze ontwikkeling loopt nadrukkelijk door. Ook wordt transforensisch werken verder ontwikkeld: hoe kan hulp die een jongere al krijgt doorlopen in het FCJ? Of hoe kan voor uitstroom uit FCJ zorg voor daarna al worden opgestart, zodat er geen ‘gat’ ontstaat?