De medewerkers van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) werken met mensen waarvan een groot aantal is veroordeeld voor een geweldsmisdrijf, verslaafd is aan drugs of een psychische stoornis heeft.
Onze medewerkers gaan op een respectvolle en met een persoonsgerichte benadering om met justitiabelen. Desondanks kunnen zij niet alle agressie- en geweldsincidenten voorkomen.
Gezond en veilig werken staat bij DJI voorop. Uitschelden, bedreigen, fysieke mishandeling of andere vormen van agressie en geweld door justitiabelen richting ons personeel en naar elkaar zijn onacceptabel.
3 vragen en antwoorden over Agressie en geweld
Als werkgever heeft DJI de verplichting om goed te zorgen voor het personeel. Al onze inrichtingen voeren een beleid om agressie en geweld op de werkvloer te voorkomen.
De medewerkers van DJI zijn getraind in deescalerend optreden en zijn erop gericht om in beginsel verbaal de situatie onder controle te krijgen. Dit hoort bij het vakmanschap van het personeel in de inrichtingen en wordt dagelijks ingezet bij de omgang en (positieve) bejegening van justitiabelen. De respectvolle grondhouding is de basis waarmee agressie wordt voorkomen. Naast gevangenissen zijn er ook de justitiële jeugdinrichtingen waar vanwege hun pedagogische opdracht zoveel mogelijk ingezet wordt op behandeling, begeleiding en (her)opvoeding. Ook in tbs-klinieken staat een behandelsetting centraal.
Regelmatig brengen medewerkers van DJI met een risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) de gezondheids- en veiligheidsrisico’s in kaart. Aan agressie en geweld wordt speciaal aandacht besteed. Ook traint DJI de medewerkers in het omgaan met agressie en geweld op de werkvloer en in fysieke weerbaarheid. In 2018 sloot de hoofddirectie een convenant met de Centrale Ondernemingsraad DJI met een aantal maatregelen om onder andere de veiligheid in de inrichtingen te verhogen.
Een medewerker die te maken krijgt met een agressieve of gewelddadige justitiabele kan alarm slaan. Collega’s komen dan meteen te hulp.
Als collega’s er niet in slagen de situatie onder controle te krijgen, kan het intern bijstandsteam worden opgeroepen. Elke inrichting heeft een opvang- en nazorgteam waar medewerkers terecht kunnen na een incident.
Incidenten melden en registreren
DJI heeft het beleid dat medewerkers elk agressie- en geweldsincident melden bij hun leidinggevende. Al deze meldingen worden geregistreerd. Zo krijgen we zicht op de omvang van agressie in de inrichtingen. En ook op eventuele daders die zich (vaker) misdragen. Door de meldingen te analyseren, leren de inrichtingen van incidenten en kunnen zij maatregelen nemen om zo’n situatie in het vervolg te voorkomen.
Ordemaatregel of disciplinaire straf justitiabele
De directeur van een inrichting kan volgens de beginselenwetten corrigerend optreden na een geweldsincident. Zo kan hij de justitiabele een ordemaatregel of een disciplinaire straf opleggen. Een ordemaatregelen kan worden opgelegd als de justitiabele door agressief of gewelddadig gedrag de orde en veiligheid in de inrichting in gevaar heeft gebracht of een ongestoorde tenuitvoerlegging van zijn of andermans straf heeft gehinderd. Een disciplinaire maatregel is een bestraffing van het vertoonde gedrag met als doel dit gedrag te corrigeren en te voorkomen dat het (nogmaals) gebeurt. De soorten disciplinaire straf- en ordemaatregelen zijn opgesomd in de verschillende beginselenwetten. De justitiabele kan bijvoorbeeld een tijdelijk verbod krijgen om deel te nemen aan sport, arbeid of andere activiteiten (volwassenen), een time-out krijgen (jongeren) of een meer beperkte bewegingsvrijheid (tbs). Ook kan de justitiabele een geldboete krijgen of voor een bepaalde tijd opgesloten worden in een afzonderings- of strafcel. De justitiabele kan beklag indienen tegen een ordemaatregel of een disciplinaire straf.
Naast strafbaar volgens de beginselenwetten, kan een geweldsincident ook strafbaar zijn volgens het wetboek van Strafrecht (Sr). Denk aan eenvoudige belediging (artikel 266 Sr), openlijke geweldpleging (artikel 141 Sr) of mishandeling (artikel 300 Sr). DJI streeft, net als andere organisaties met een publieke taak, naar agressievrij werk en stimuleert medewerkers dan ook om aangifte te doen als de norm door justitiabelen is overschreden.
Als het agressie- of geweldsincident strafbaar is of lijkt, kan de medewerker aangifte doen. De inrichting kan ook zelf aangifte doen. Bijvoorbeeld als de medewerker uit angst voor wraak van de dader geen aangifte wil doen. Om de privacy te beschermen, kan een medewerker de adresgegevens van de inrichting voor de aangifte gebruiken. Onder bepaalde voorwaarden en omstandigheden kan de medewerker zonder naamsvermelding een verklaring afgeven.
Zowel de medewerker als DJI kunnen materiële en immateriële schade verhalen op de justitiabele. Politie en het Openbaar Ministerie hebben afspraken gemaakt over aangiftes bij agressie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak.