Vaderdag in de gevangenis
Verhalen uit de praktijk
Martina Meter, casemanager en gezinsfunctionaris PI Leeuwarden:
'Het klinkt zo vanzelfsprekend: op Vaderdag worden vaders verwend. Maar wat als papa in de gevangenis zit?'
Met veel belangstelling las ik vorige maand de blog over Moederdag in de PI. Op dat moment dacht ik wel dat we in een mannengevangenis eigenlijk met 10-0 achter staan. In een vrouwenbajes is het de normaalste zaak van de wereld dat vrouwen hun rol als moeder kunnen invullen. De gevangenis is daar speciaal voor ingericht. In een PI voor mannen is dat niet het geval. Terwijl er heel wat gedetineerden vader zijn. Sommigen zijn zelfs alleenstaande vader, doordat er geen moeder meer is.
Ontspannen setting
Ik werk inmiddels al twintig jaar in het gevangeniswezen en heb in die tijd wel het nodige zien veranderen wat betreft de aandacht voor het kunnen invullen van de vaderrol. Bijvoorbeeld het introduceren van de ouder-kinddag om kinderen extra mogelijkheden te geven hun vader te kunnen zien in een ontspannen setting. In PI Leeuwarden houden we vandaag (17 juni) een speciale ouder-kinddag in het kader van Vaderdag. Met als doel om de kinderen de kans te geven om een leuke dag te hebben met hun vader. Die zit weliswaar gedetineerd, maar daar mag het kind toch niet de dupe van zijn? De vader is al gestraft doordat hij vast zit. Moet het kind dan nog eens extra gestraft worden doordat hij zijn vader niet mag zien?
Een bezoek aan de gevangenis is geen vanzelfsprekendheid en niet altijd in het belang van het kind. Een aantal gedetineerden wil ook niet dat hun kinderen op bezoek komen omdat ze zich schamen of omdat ze hun kind niet willen blootstellen aan de omgeving van de gevangenis. Het gebeurt ook wel dat de kinderen hier komen en denken dat hun vader hier werkt. Die keuze is aan de gedetineerden zelf.
Piepende toverpoort
Tijdens een ouder-kinddag doen we ons best om er een zo leuk en ontspannen mogelijk bezoek van te maken. Het kind moet het naar z’n zin hebben. De detectiepoort waar iedereen piepvrij doorheen moet is op zo’n dag een piepende toverpoort. De kinderen zien zo min mogelijk uniformen en om de spanning te doorbreken zingen we onderweg naar de ruimte waar de vaders zitten te wachten een liedje.
Veiligheid staat uiteraard voorop in een penitentiaire inrichting. Dat betekent ook dat een kind geen zelfgemaakte knutselwerkjes voor papa mag meenemen, wat natuurlijk teleurgestelde gezichten oplevert. Om dat te voorkomen gaan we vandaag tijdens de papadag in de gevangenis samen met de kinderen zelf iets moois maken voor de vaders. Zodat ze toch een cadeautje kunnen geven die ook mee mag naar de cel.
Kwetsbaar
Kinderen maken mensen kwetsbaar. Het zorgt ervoor dat iemand zijn emoties toont. Dat geldt ook voor vaders in detentie. Ik heb in mijn carrière al allerlei types gedetineerden meegemaakt. Van fietsendieven tot moordenaars. Sommigen kunnen heel vervelend zijn, maar blijken wel een prima vader voor hun kind te zijn. Het gebeurt ook dat gedetineerden op de afdeling geen enkel contact hebben, maar vervolgens zie je diezelfde mannen tijdens een ouder-kinddag samen aan tafel zitten om een spelletje te doen met hun kinderen. Kinderen kunnen een belangrijke stimulans zijn voor gedetineerde vaders om niet opnieuw in de fout te gaan. Dat is iets wat we allemaal willen en waar de maatschappij baat bij heeft.
Binnen de PI Leeuwarden en PI Veenhuizen zijn we dit jaar, samen met verschillende ketenpartners, gestart met het project gezinsbenadering. In de gevangenis Parc Prison in Wales werken ze al jaren met speciale programma’s voor kinderen waarvan de vader in detentie zit. Idee is dat het kind niet de dupe mag worden van het feit dat zijn vader vast zit. In Wales zijn hele mooie resultaten geboekt, zo is de recidive zichtbaar afgenomen.
Gezinskamer
Ook in Nederland kunnen we het nodige bereiken op dit gebied. In Leeuwarden en Veenhuizen zijn de eerste stappen gezet, met bijvoorbeeld de inrichting van een speciale gezinskamer. En er zijn nog genoeg goede ideeën voor andere interventies en activiteiten zoals huiswerkbegeleiding, contacten met school en het vanuit de gevangenis voorlezen van kinderen die thuis zitten. Er zijn volop plannen voor de korte en wat langere termijn.
Eerst wil ik samen met mijn collega’s zorgen voor een mooie Vaderdag in PI Leeuwarden. Wanneer ik vrolijke kindergezichten zie en na afloop van het bezoek vaders in hun ogen zie wrijven, weet ik waarvoor we het doen. Dan is onze opzet geslaagd. Wat trouwens ook heel mooi is: één van de vaders krijgt vandaag voor het eerst bezoek van z’n pas drie maanden oude dochtertje. Hij heeft haar al eens gezien tijdens een regulier bezoek, maar kan nu voor het eerst enkele uren met haar doorbrengen. Dat is toch het mooiste vaderdagcadeau dat iemand in een PI kan krijgen?