Gedetineerden maximaal 2 jaar voorwaardelijk vrij
Op 1 juli 2021 treedt de Wet straffen en beschermen in werking. Hierdoor komen daders van zware misdrijven niet meer na tweederde van hun straf voorwaardelijk vrij. De voorwaardelijke invrijheidstelling (v.i.) wordt maximaal 2 jaar. Die periode kon eerder nog oplopen tot wel 10 jaar. Daarnaast gaat v.i. niet langer van rechtswege in, maar neemt het Openbaar Ministerie (OM) voor iedere gedetineerde een individuele beslissing of v.i. al aan de orde is. Daarbij wordt gekeken naar het gedrag van de gedetineerde, veiligheidsrisico’s en slachtofferbelangen.
Gedrag telt
Niet alleen tegen het einde van de gevangenisstraf gaat er iets veranderen, ook de invulling van de straf gaat op de schop. Meer dan nu het geval is gaat vanaf het eerste moment gedrag en de mate waarin gedetineerden zich inzetten om hun leven weer op de rit te krijgen, een rol spelen. Hun gedrag heeft invloed op de interne en externe vrijheden die zij krijgen. Verlof wordt minder vanzelfsprekend en vrijblijvend. Gedetineerden die goed gedrag vertonen kunnen hier aanspraak op maken, als het een concreet re-integratiedoel dient. Bijvoorbeeld door te werken aan één of meerdere basisvoorwaarden voor een succesvolle terugkeer in de samenleving, zoals grip op schulden of zicht op werk. Ook voor verlof worden het gedrag van gedetineerden, veiligheidsrisico’s en slachtofferbelangen meegewogen. Hiervoor zijn screeningsinstrumenten ontwikkeld.
In de bak, aan de bak
Om herhaling van crimineel gedrag te voorkomen, gaan gedetineerden al vanaf dag één van hun gevangenisstraf actief aan de slag met een veilige terugkeer in de samenleving. Dit doen zij aan de hand van een detentie- en re-integratieplan. Daarin wordt aandacht besteed aan de beperkingen én mogelijkheden van een gedetineerde en worden zijn persoonlijke gedrags- en re-integratiedoelen vastgelegd. De reclassering en gemeenten worden in een vroeg stadium betrokken bij het opstellen en het uitvoeren van dit plan. Met de wet wordt het makkelijker om onderling informatie uit te wisselen. Zo benutten we de straf optimaal om recidive te voorkomen en de maatschappij te beschermen.
Arbeidstoeleiding
DJI bereidt gedetineerden voor op een baan na detentie. Gedetineerden kunnen binnen de muren aan het werk of een opleiding volgen. Het arbeidsrecht en de arbeidsplicht zijn vervallen. In de Beperkt Beveiligde Afdeling (BBA) of via het Penitentiair Programma (PP) kunnen gedetineerden in de laatste fase van hun detentie buiten de muren aan het werk mits zij aan alle voorwaarden voldoen. De (Zeer) Beperkt Beveiligde Inrichtingen (BBI en ZBBI) bestaan niet meer. Het Penitentiair Programma (PP) vervalt vanaf 1 december 2021 voor gedetineerden die langer dan 1 jaar straf hebben. Voor lopende gevangenisstraffen komt er een overgangsperiode van 3 jaar voor de duur van het PP.
Kijk voor meer informatie op de webpagina Wet straffen en beschermen en lees het interview met divisiedirecteur Gevangeniswezen en Vreemdelingenbewaring Monique Schippers.