Een elektronische enkelband is een hulpmiddel om verdachten en veroordeelden, die onder voorwaarden in vrijheid worden gesteld, te controleren. Met de enkelband kan namelijk worden gezien of iemand zich houdt aan zijn of haar locatieverbod of locatiegebod.
De reclassering adviseert wie een enkelband krijgt. Hier gaat een toets aan vooraf. De enkelband wordt toegepast bij bijvoorbeeld schorsing van de voorlopige hechtenis onder voorwaarden of de voorwaardelijke invrijheidstelling (v.i.). De enkelband heeft niet tot doel en is er niet voor gemaakt een voorlopige hechtenis of een celstraf te vervangen.
Als een enkelbanddrager in een gebied komt waar hij niet mag zijn of een gebied verlaat waar hij juist moet blijven, genereert de band automatisch een alarm richting een meldkamer. Hierdoor maakt een enkelband snel en gericht ingrijpen mogelijk. Ook gaat er een preventieve werking van uit: dragers overtreden minder vaak voorwaarden.
Video over Elektronische Monitoring
Elektronische monitoring wordt door de reclasseringsorganisaties ingezet...
om verdachten en veroordeelden te controleren op de voorwaarden locatiegebod...
wat betekent dat iemand op een bepaalde plek aanwezig moet zijn.
Denk aan cliënten die 's avonds binnen moeten blijven om structuur te krijgen.
Of om in de nachtelijke uren geen overlast te veroorzaken.
En we kunnen er locatieverboden mee controleren.
En dat houdt in dat we een gedachte of veroordeelde verbieden om op een bepaalde plek te komen.
Denk aan cliënten die op bepaalde plekken niet mogen komen.
Zoals plaasen delict, risicogebieden of bij slachtoffers.
Sinds eind 2020 hebben wij een nieuwe enkelband.
En sinds mei 2021 hebben we ook alle onder elektronisch toezicht gestelden aangsloten op deze enkelband.
De enkelband heeft als voordeel voor de gebruiker dat hij lichter is, kleiner en valt minder op.
En hij is comfortabeler om te dragen.
Daarnaast kunnen ze draadloos opladen.
Voordelen voor ons zijn: hij is uitgevoerd met een dual sim.
En we hebben locatiebepaling aan de hand van wifi.
Voordeel van deze nieuwe enkelband is dat hij veel steviger is dan de oude enkelband.
En dus minder makkelijk te saboteren is.
Als bij ons een enkelband wordt doorgeknipt, wat altijd kan gebeuren...
Onze enkelbanden zijn wel sterk maar niet onverwoestbaar.
Dan krijgen we daar gelijk een signaal van.
Dat signaal komt gelijk bij ons monitoringscentrum binnen.
Die wordt doorgezet aan de toezichthouder.
Waarna de toezichthouder dat mededeelt aan de opdrachtgever.
En we daarna een plan van aanpak gaan maken wat er moet gebeuren.
Wat we hier zien op het scherm is de kaart van Nederland met de locatiepunten van onze cliënten erop.
Ik heb nu één cliënt geopend.
Waarin we een cliënt dus kunnen volgen over wat hij doet.
En vooral of hij zich aan de voorwaarden houdt.
We zien hier ook een verboden gebied op de kaart.
Nou, de cliënt is door dat verboden gebied geweest.
Bij sommige gebieden zal dat betekenen dat we er gelijk politie op af sturen
Bij andere gebieden rapporteren we het naar de opdrachtgever en zitten de gevolgen naderhand.
15 vragen en antwoorden over Elektronische Monitoring
Elektronische monitoring is een moderne term voor elektronische controle of elektronisch toezicht. Internationaal is dit (electronic monitoring) een gebruikelijke term en geeft beter weer wat we doen. Er is niet alleen sprake van controle of toezicht, maar bovenal begeleiding en inzet van de enkelbanddata ter ondersteuning van gedragsverandering. We ‘monitoren’ op deze manier de cliënt.
Een justitiabele met een enkelband staat onder toezicht van de reclassering. Naast een locatieverbod- of gebod kunnen er ook andere bijzondere voorwaarden aan de justitiabele zijn opgelegd, zoals een behandelverplichting of verplichting om deel te nemen aan een gedragsinterventie. De reclassering controleert of de justitiabele zich aan zijn bijzondere voorwaarden houdt en biedt begeleiding bij het werken aan gedragsverandering.
Bij een locatieverbod mag een persoon op vastgestelde plekken niet komen. Bijvoorbeeld in de buurt van een eventueel slachtoffer of in de buurt van een voetbalstadion of uitgaansgebied. Bij een locatiegebod moet een persoon juist op bepaalde tijden ergens zijn, meestal thuis. Het is mogelijk dat iemand zowel een locatiegebod als een locatieverbod heeft. De reclassering controleert of iemand zich hieraan houdt met Elektronische Controle, ofwel: de enkelband. Voor meer uitleg zie de website van de Reclassering.
Sinds 2014 is besloten de inrichting en uitvoering van Elektronische Monitoring (EM) te beleggen bij de Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O), een landelijke dienst van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Per 15 september 2014 is de DV&O verantwoordelijk geworden voor de aan- en afsluitingen, functioneel beheer van de software, hardware-management en de storingsopvolging van de enkelbanden in opdracht van de drie reclasseringsorganisaties binnen Nederland, te weten Reclassering Nederland, Stichting Verslavingsreclassering GGZ en het Leger des Heils (3RO). DJI vervult in sommige casussen tevens de rol van opdrachtgever. Dit is bijvoorbeeld het geval als een deelnemer in het kader van een penitentiair programma of re-integratieverlof wordt aangesloten op een enkelband.
Aan gebruik van de enkelband gaat altijd een gedegen toets van de reclassering vooraf. De reclassering maakt een adviesrapport of elektronische controle kan worden toegepast. Mede op basis hiervan beslist de rechter, het Openbaar Ministerie of de Dienst Justitiële Inrichtingen (afhankelijk van de strafmodaliteit) of iemand bijvoorbeeld voorwaardelijk in vrijheid kan worden gesteld en of hierbij, ter controle van de voorwaarden, de enkelband wordt omgelegd.
DV&O sluit de enkelbanden aan en af op verzoek van 3RO. Bij de aansluiting is altijd een reclasseringsmedewerker aanwezig, tenzij de enkelband wordt aangesloten in de penitentiaire inrichting (ingeval er sprake is van verlof).
Nee, er zijn geen polsbanden.
Dat verschilt per deelnemer. Het is afhankelijk van de duur van het toezicht, het risico en gedrag van de deelnemer.
Een enkelband is niet eenvoudig te verwijderen. Het is echter niet onmogelijk. De enkelband moet in noodsituaties altijd verwijderd kunnen worden, denk bijvoorbeeld aan een ongeluk waarbij een arts een gebroken been in het gips moet zetten. Indien een deelnemer zelf zijn enkelband verwijdert dan is er sprake van een vernieling. In dat geval wordt er altijd aangifte gedaan door de DV&O.
Bij het dragen van een lange broek is een enkelband in principe niet zichtbaar.
Om enkelbanddragers goed te kunnen monitoren is het belangrijk dat de enkelbanden goed werken en dat de drager de band om zijn enkel houdt. Daarom werken de Dienst Vervoer & Ondersteuning en de reclassering continu aan verbeteringen om verstoringen en sabotage tegen te gaan. Vanaf eind 2020 is een nieuwe, betere enkelband in gebruik genomen en sinds mei 2021 hebben alle dragers zo’n nieuwe enkelband. De nieuwe enkelbanden kennen een aantal verbeteringen. Allereerst zijn ze steviger. Dit maakt ze moeilijker te saboteren. Zo willen we dragers ontmoedigen om hun enkelband te saboteren. Ten tweede functioneren ze op dual-sim. Dat betekent dat de enkelband verbinding kan maken met verschillende mobiele netwerken. Daardoor zijn ze minder kwetsbaar voor verstoringen in het telefonienetwerk. Daarnaast is er meer regie op onderhoud en zijn er meer analyse- en rapportagemogelijkheden.
De enkelband wordt aangesloten op de verblijfslocatie van de deelnemer bijv. het woonadres, de instelling of in de inrichting.
In heel 2024 droegen in totaal 2713 personen een enkelband. Cijfers van de reclassering en DJI laten zien dat een band in 2024 bij 97,5% bleef waar die hoort: om de enkel van een drager. Er was 67 keer sprake van een onttrekking. Van onttrekking is sprake wanneer de enkelband bewust wordt gesaboteerd waardoor de cliënt uit beeld raakt. Ook is er sprake van onttrekking wanneer de cliënt de enkelband helemaal leeg laat lopen, en vervolgens uit beeld verdwijnt. Het komt ook voor dat een cliënt een enkelband leeg laat lopen, enige tijd uit beeld verdwijnt, maar de enkelband later toch weer oplaadt. Het hangt dan van de (ernst van de) omstandigheden van de casus af of dit als onttrekking wordt geregistreerd.
Op basis van informatie van het CJIB is bekend dat op peildatum 19 juni 2025 nog 2 personen gesignaleerd stond en werd gezocht. Volgens het CJIB is echter niet met 100% zekerheid te stellen is dat de personen gesignaleerd staan in het kader van het saboteren van de enkelband. Het zou kunnen dat de personen in kwestie al ingesloten zijn geweest voor het saboteren van de enkelband en inmiddels gesignaleerd staan in het kader van een andere zaak.
Als een enkelbanddrager (zie ook vraag “wie bepaalt wie een enkelband krijgt?”) zijn band doorknipt of in een gebied komt waar hij niet mag komen of juist een gebied verlaat waar hij binnen moet blijven dan genereert een enkelband automatisch een melding richting een meldkamer. De deelnemer merkt dan dat de band gaat trillen en geluid maakt.
In een opvolgingsprotocol is vastgelegd hoe te handelen per type melding. Zodra de reclassering een sabotagemelding ontvangt, probeert deze in contact te komen met de enkelbanddrager. Als er geen contact tot stand komt of als het tot stand gekomen contact vragen oproept, wordt in ieder geval de opdrachtgever, bijvoorbeeld een Officier van Justitie of de directeur van een penitentiaire inrichting, benaderd om te bepalen welke precieze acties in gang moeten worden gezet. Opgespoorde saboteurs worden gevangengezet. Daarna wordt bepaald welke precieze gevolgen de overtreding heeft.
Bij zaken die zijn aangemerkt als hoog risico (er is dan bijvoorbeeld sprake van een slachtoffer dat moet worden beschermd of bij gevaar voor anderen) wordt direct met de politie geschakeld. Voortvluchtigen worden (inter)nationaal gesignaleerd en opgespoord. Daarbij kan een speciaal politieteam worden ingezet (FAST NL), dat zich onder verantwoordelijkheid van het Openbaar Ministerie, richt op de opsporing van deze groep verdachten en veroordeelden.
Bij deelnemers die de enkelband hebben verwijderd is sprake van vernieling. De DV&O doet daar altijd aangifte van bij de politie.
De cijfers van het aantal onttrekkingen in combinatie met sabotage van de enkelband zijn te vinden onder de vraag “Hoeveel personen zijn aangesloten op een enkelband in 2020 en hoe vaak is de enkelband in 2020 moedwillig gesaboteerd?”.
Alleen een deelnemer die een GPS-enkelband draagt is 24/7 per dag te volgen (tenzij er sprake is van een storing of van een onttrekking, maar dit zijn uitzonderingen).