Promoveren / degraderen
Het gevangeniswezen werkt met een basis- en plusprogramma. Gedetineerden kunnen promoveren (meer uren buiten de cel) en degraderen (meer uren in de cel). Elke gedetineerde wordt aangesproken op zijn of haar gedrag en wordt gestimuleerd om gewenst gedrag te laten zien. Het nemen van eigen verantwoordelijkheid wordt beloond met meer vrijheden en meer ruimte voor activiteiten buiten de cel.
Hoe werkt het?
Promotie of degradatie gebeurt op basis van gedrag. Gewenst gedrag betekent promoveren. Voorbeelden van gewenst gedrag zijn de eigen cel schoonhouden, en meewerken aan de re-integratieactiviteiten. Ongewenst en ontoelaatbaar gedrag kan leiden tot niet promoveren (meer uren buiten de cel) of juist tot degraderen (meer uren in de cel). Voorbeelden van ontoelaatbaar gedrag zijn agressie en het aanrichten van vernielingen. Bij ongewenst gedrag, bijvoorbeeld te laat komen, kan het gedrag in zijn context worden beoordeeld.
Gedetineerden starten bij binnenkomst in detentie in het basisprogramma. Als een gedetineerde zich zes weken lang aan alle gedragsregels houdt, kan de directeur van de inrichting besluiten tot promotie naar het plusprogramma. Het plusprogramma heeft vijf uur aan extra activiteiten per week zoals meer onderwijs en bezoek, arbeid met meer vrijheden en verantwoordelijkheden (zoals de groenvoorziening) of gedragsinterventies.
Uitzonderingen
Gedetineerden die door een verstandelijke beperking of een psychische stoornis niet in staat zijn aan bepaalde gedragsregels te voldoen, kunnen onder omstandigheden toch in aanmerking komen voor promotie als zij de bereidheid tonen tot verbetering. Voor een aantal specifieke doelgroepen geldt dat deze niet onder het systeem van promoveren/degraderen vallen. Dit betreft de justitiabelen die verblijven in de Penitentiair Psychiatrische Centra (PPC), het Justitieel Medisch Centrum voor Somatische Zorg (JCvSZ), de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) en de Terroristenafdelingen (TA).